آرام جان

سلام. اوقاتتان به خیر و نیکویی
دوستداران استاد شجریان نیک به یاد دارند که ایشان با همراهی گروه آوا در سال 1377 و در وین کنسرتی برگزار کردند که بعدها آلبوم آن با نام آرام جان به عرصه هنر و ادب عرضه شد. اکنون تصنیفی از عارف قزوینی را تقدیمتان می‌کنم که در این اثر و در افشاری اجرا شده و نام آلبوم نیز از همین تصنیف برگرفته شده است. همنوازان این اجرا داریوش پیرنیاکان، سعید فرجپوری، همایون شجریان، محمد فیروزی، بهزاد فروهری، جواد بطحایی بوده‌اند:

دلم را بردی، به که گویم باز

غمم نخوردی، ز چه جویم باز

سرو روانم، آرام جانم

بی تو نمانم، دردت به جانم

گر یار من برافکند از رخ، نقاب رویش

عالم به هم بر می‌زند از انقلاب مویش

سرو روانم، آرام جانم

بی تو نمانم، دردت به جانم

استغنای معشوق

سلام، اوقاتتان به نیکی و خرمی.

در سال 1371 جناب شجریان و گروه همراه، مرکب از آقایان عندلیبی، پیرنیاکان و همایون شجریان که نواختن نی و تار و تنبک آنان زینت بخش آواز استاد بود، کنسرتی را در آمریکا برگزار کردند که ظاهرا در هیچ یک از آلبوم‌های استاد عرضه نشده است. امروز غزلی از لسان‌الغیب را که در جریان این کنسرت در سه‌گاه اجرا شده، تقدیم محضرتان می‌کنم:

دلم جز مهر مه رویان طریقی بر نمی‌گیرد

ز هر در می‌دهم پندش ولیکن در نمی‌گیرد

خدا را ای نصیحت‌گو حدیث ساغر و می گو

که نقشی در خیال ما از این خوشتر نمی‌گیرد

بیا ای ساقی گلرخ بیاور باده رنگین

که فکری در درون ما از این بهتر نمی‌گیرد

صراحی می‌کشم پنهان و مردم دفتر انگارند

عجب گر آتش این زرق در دفتر نمی‌گیرد  **

من این دلق مرقع را بخواهم سوختن روزی

که پیر می فروشانش به جامی بر نمی‌گیرد **

از آن رو هست یاران را صفاها با می لعلش

که غیر از راستی نقشی در آن جوهر نمی‌گیرد  **

سر و چشمی چنین دلکش، تو گویی چشم ازو بر دوز

برو کاین وعظ بی معنی مرا در سر نمی‌گیرد  **

نصیحت گوی رندان را که با حکم قضا جنگ است

دلش بس تنگ می‌بینم مگر ساغی نمی‌گیرد  **

میان گریه می‌خندم که چون شمع اندر این مجلس

زبان آتشینم هست، لیکن در نمی‌گیرد

چه خوش صید دلم کردی، بنازم چشم مستت را

که کس مرغان وحشی را از این خوشتر نمی‌گیرد

سخن در احتیاج ما و استغنای معشوق است

چه سود افسونگری ای دل که در دلبر نمی‌گیرد 

من آن آیینه را روزی به دست آرم سکندروار

اگر می‌گیرد این آتش، زمانی در نمی‌گیرد  **

خدا را رحمی ای منعم که درویش سر کویت

دری دیگر نمی‌داند، رهی دیگر نمی‌گیرد

بدین شعر تر  شیرین ز شاهنشه عجب دارم

که سر تا پای حافظ را چرا در زر نمی‌گیرد **

** این ابیات در آواز نیامده است.

بت صاحبدلان

سلام و ایام به کام،

مهر، ماه دوستی، ماه مدرسه و طلیعه پاییز هزار رنگ است. مهر، ماه استاد شجریان هم هست که خداوند عمرش را به درازنای تاریخ ادب ایرانی پاینده دارد. بیایید چشمهایمان را ببندیم و تصور کنیم که اکنون نوایی ملکوتی را با صدای در هم آمیخته تار و کمانچه و تمبک می‌شنویم. حظ معنوی این احساس زمانی که شعر محتشم کاشانی در ماهور با صدای استاد شجریان بیامیزد و استاد داریوش طلایی و استاد پیرنیاکان به همراه همایون شجریان همنوازانش باشند همان اثر روح‌بخشی می‌شود که در آلبوم شب وصل بارها شنیده‌اید و بهره‌مندش شده‌اید. آنجا که می‌فرماید:

شنیدم ماهی و هم شاهی

میان دلبران، بت صاحبدلان

گفتم که غمخوارم شوی در روز تنهایی

شمع شب تارم شوی، ترسم که نتوانی

نه دلم بردی و نه غمم خوردی

دلم آزردی به خدا

نادیدن رویت می‌کشدم

آن سان گل رویت می‌کشدم

مقام صبر

سلام،

در سال ۱۳۷۱، جناب شجریان و گروه همراهش کنسرتی را در آمریکا برگزار کردند که بخشی از آثارش، در آلبومهای ایشان عرضه شد. لیکن یکی از آثار اجرا شده در این کنسرت، غزلی از لسان‌الغیب بود که در هیچ آلبومی منتشر نشده است. این آواز که در سه‌گاه اجرا شده و با همنوازی نی آقای عندلیبی، تار آقای پیرنیاکان و تمبک همایون شجریان همراه بوده را تقدیم محضرتان می‌کنم. خاطرنشان می‌کنم این غزل را استاد یک بار به طور خصوصی با تارنوازی استاد پیرنیاکان و دیگر بار در برنامه گلهای تازه 123 در دستگاه همایون و با همنوازی تار استاد هوشنگ ظریف؛ تمبک استاد محمد اسماعیلی و نی استاد حسن ناهید نیز اجرا کرده‌اند. آهنگساز برنامه گلها استاد همایون خرم و تنظیم آن بر عهده استاد فرامرز پایور بوده است:

ترسم که اشک در غم ما پرده در شود

وین راز سر به مهر، به عالم سمر شود

گویند سنگ، لعل شود در مقام صبر

آری شود ولیک به خون جگر شود

خواهم شدن به میکده، گریان و دادخواه

کز دست غم، خلاص من آنجا مگر شود

از هر کرانه تیر دعا کرده ام روان

باشد کز آن میانه یکی کارگر شود

ای جان، حدیث ما بر دلدار بازگو

لیکن چنان مگو که صبا را خبر شود

از کیمیای مهر تو زر گشت روی من

آری به یمن لطف شما خاک، زر شود

در تنگنای حیرتم از نخوت رقیب

یارب مباد آن که گدا معتبر شود

بس نکته غیر حسن بباید که تا کسی

مقبول طبع مردم صاحب نظر شود**

این سرکشی که کنگره کاخ وصل راست

سرها بر آستانه او، خاک در شود**

حافظ چو نافه سر زلفش به دست توست

دم درکش ار نه باد صبا را خبر شود

** این ابیات در آواز نیامده است.

حال من از عشق پرس

سلام،

دوستداران استاد شجریان حتما می‌دانند که ایشان در سال ۱۳۷۱ کنسرتی را در آمریکای شمالی اجرا کردند که بخشی از مجموعه آثار آن در آلبوم آسمان عشق عرضه شده بود. ولی یکی از آوازهای این اجرا که در آلبوم مذکور عرضه نشد، غزلی است از حضرت مولانا جلال‌الدین که در سه‌گاه اجرا شده و همنوازان آن آقایان جمشید عندلیبی (نی)، داریوش پیرنیاکان (تار) و همایون شجریان (تمبک) بوده‌اند.

دست بنه بر دلم از غم دلبر مپرس

چشم من اندر نگر از می و ساغر مپرس

جوشش خون را ببین از جگر مومنان

وز ستم و ظلم آن طره کافر مپرس  **

سکه شاهی ببین در رخ همچون زرم

نقش تمامی بخوان، پس تو ز زرگر مپرس  **

عشق چو لشکر کشید، عالم جان را گرفت

حال من از عشق پرس، از من مضطر مپرس

هست دل عاشقان همچو دل مرغ ازو

جز سخن عاشقی نکته دیگر مپرس  **

خاصیت مرغ چیست؟ آن که ز روزن پرد

گر تو چو مرغی بیا، بر پر و از در مپرس  **

چون پدر و مادر عاشق هم عشق اوست

بیش مگو از پدر، بیش ز مادر مپرس  **

هست دل عاشقان همچو تنوری به تاب

چون به تنور آمدی جز که ز آذر مپرس

مرغ دل تو اگر عاشق این آتش است

سوخته پر خوشتری، هیچ تو از پر مپرس

گر تو و دلدار، سر هر دو یکی کرده‌اید

پای دگر کژ منه، خواجه از این سر مپرس

دیده و گوش بشر، دان که همه پر گل است

از بصر پر وحل، گوهر منظر مپرس  **

چون که بشستی بصر از مدد خون دل

مجلس شاهی توراست، جز می احمر مپرس  **

** این ابیات در آواز نیامده است.